امام جود و سخا، الگوی نسل جوان | بررسی جلوه‌های الگوبخش امام جواد (ع)

به گزارش شهرآرانیوز؛ اینکه پیامبران و بعد از آنها ائمه (ع) برای هدایت و راهنمایی بشر آمده‌اند، فقط مربوط به دوران حیات آنها نمی‌شود، بلکه آموزه‌ها یا به تعبیر امروزی سبک زندگی آنها همیشه ایام کاربرد دارد؛ مثل روحیه بخشش و جود امام‌جواد (ع) که تاریخ‌انقضا ندارد و الهام از آن، بسیاری از مشکلات ما را حل می‌کند. در سالروز ولادت حضرت جوادالائمه (ع) درباره برخی جلوه‌های الگوبخش سیره ایشان با حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدجواد بهشتی، کارشناس برنامه سمت خدا، گفت‌و‌گو کرده‌ایم.

تعیین‌تکلیف شیعیان تا روز قیامت

خداوند از روی مهر و رحمت خود اوصیا (ع) را نیز به‌عنوان راهنمای معصوم بشر برگزیده و فرستاده است. خداوند به پیامبر خاتم (ص) در روز غدیر خم پیغام داد که پس از خود دوازده نفر را معرفی کن که تا روز قیامت سرنوشت مسلمانان روشن باشد و آنهایی که دنبال صراط مستقیم هستند، همواره در مسیر آنها حرکت کنند. خداوند در روز غدیر درمیان این دوازده نفر، بیشترین سخنان را درباره امام اول یعنی امیرالمؤمنین (ع) و امام دوازدهم یعنی حضرت حجت (عج) بیان کرده‌اند که در میان آنها اسم فرزند امام رضا (ع)، حضرت جواد (ع) نیز وجود دارد.

جنگ نرم در عصر امام‌جواد (ع)

امامان ما هریک در حیات و امامت بابرکت خویش، متناسب با مقتضیات زمان، نقشه راهی داشته‌اند. امام‌جواد (ع) هم در روزگاری زندگی می‌کردند که عباسیان کمر بسته بودند که نسل حضرت فاطمه (س) را حذف کنند و پیشگویی پیامبر اکرم (ص) درباره دوازده نفر بعد از خود را به دروغ نسبت دهند، لذا آنها تأخیر در فرزنددار شدنِ امام‌رضا (ع) برای سال‌های طولانی را بهانه شایعه‌پراکنی کرده، تلاش کردند جامعه را درباره پیشگویی رسول خدا (ص) به تردید بیندازند، اما امام‌رضا (ع) فرمودند: «بنا بر حکمت الهی، من صاحب فرزند می‌شوم و او امام پس از من خواهد بود» تااینکه امام‌جواد (ع) به دنیا آمدند.

دفاع قرآنیِ امام‌رضا (ع) از جوادالائمه (ع)

با وجود آنکه فقط چند سال از زندگی امام‌جواد (ع) می‌گذشت، وقتی از امام‌رضا (ع) می‌پرسیدند که امام پس از شما چه کسی خواهد بود، به حضرت جواد (ع) اشاره می‌کردند. وقتی از امام‌رضا (ع) سؤال می‌شد مگر یک کودک می‌تواند رهبری یک امت را بر عهده بگیرد، حضرت ثامن‌الحجج (ع) به آیات قرآن استناد می‌کردند که در آن، از سه پیامبری یاد شده بود که در کودکی به پیامبری رسیدند؛ یعنی حضرت عیسی (ع)، حضرت یحیی (ع) و حضرت سلیمان (ع).

نقشه‌های مأمون بر آب شد

عباسیان روزی به مامون گفتند چرا اشتباهی را که در مورد پدر انجام دادی درباره پسر نیز تکرار می‌کنی؟ مامون در پاسخ آنها گفت: شما این خانواده را نمی‌شناسید. برترین عالمان آن روز را جمع کرد، و، چون امام جواد (ع) وارد آن جلسه شدند، سخت‌ترین پرسش‌ها را از ایشان پرسیدند و امام (ع) به همه آنها پاسخ گفتند.

این تأییدی بر اعتقاد شیعه به علم غیب اهل بیت (ع) و ارثی است که آنها از پیامبر (ص) در تعالیم ماورایی برده‌اند. مامون سیاست کنترل و محدود کردن ائمه اطهار (ع) که توسط پدرش اعمال شده بود را به یاد داشت و با الهام از این سیاست، همین رفتار را با امام رضا (ع) و امام جواد (ع) در پیش گرفت، ولی با ظاهرسازی و فریبکاری که نه تنها زندان و ... در کار نباشد، بلکه حتی نشانه‌های چشمگیری از علاقه و محبت او نسبت به آن حضرت وجود داشته باشد.

به‌این‌ترتیب مأمون دختر خود را به عقد امام جواد (ع) درآورده و او را داماد خود قلمداد کند و از همین طریق به‌راحتی می‌توانست از طرفی امام را در کنترل خود داشته و از طرف دیگر، رفت و آمد شیعیان و تماس‌های آنان را با آن حضرت به‌دقت زیر نظر بگیرد.

تجلی صفت گره‌گشایی در وجود امام نهم

جود و بخشش و سخا، جدای از ریشه انسانی، ریشه دینی هم دارد. پیامبر (ص) می‌فرمایند: «اخلاق‌های خدا را که یکی از آنها بخشندگی است، در خود ایجاد کنید». چنان‌که پیشوای نهم ما شیعیان به جود و سخا شهرت داشتند و یکی از صفات مهم امام‌جواد (ع) همین جلوه بزرگ الهی است. یکی از دلایل توسل بزرگان ما به امام‌جواد (ع)، همین جود پروردگار است که در حضرت جوادالائمه (ع) متجلی شده بود. هرکه خانه نداشت، ورشکست شده بود یا به‌دنبال بخشندگی خدا بود، امام‌جواد (ع) را واسطه خود و خدا قرار می‌داد.

توصیه به جوانان درباره جنگ نرم

امام جواد (ع) به‌جز پاسخگویی به سؤالات و علم بی‌نظیر، همانند سایر امامان و پیامبران، الگوی اخلاق هستند. در سیره امام‌جواد (ع) رسیدگی به فقرا و ایتام و مبارزه هوشمندانه با ظالمان آن زمان دیده می‌شود. عباسیان برخلاف بنی‌امیه، با جنگ نرم یعنی با کتاب، موسیقی، رقص و حتی قرائت‌های شهوانی به جنگ با دین می‌آمدند. در مواجهه با این شرایط، امام جواد (ع) با روحیه تعبد و معنویت، برخورد و همواره به جوانان سفارش می‌کردند که خود را از شهوات و ابزار‌های این جنگ حفظ کنید، مطالبی را که بر شما وارد می‌شود، بشناسید و هوشمندانه با آن مقابله کنید.

پاسخگوی سؤالات

آنچه امروز از آموزه‌های امام‌جواد (ع) به کار نسل جوان و به‌ویژه دانشجوی ما می‌آید، این است که امام‌جواد (ع) دوازده‌سیزده‌ساله پاسخگوی پرسش‌های دشوار دوران خود بودند. گاهی بسته‌های پانصد و هزارتایی سؤالی می‌آمد و ایشان به‌عنوان یک نوجوان به همه آنها پاسخ می‌دادند. در این میان، برخی پرسش‌ها را مخالفان، کافران و عالمان ادیان دیگر با هدف منزوی کردن اسلام طراحی می‌کردند، اما امام‌جواد (ع) به همه آنها پاسخ می‌گفتند و توطئه‌ها را خنثی می‌کردند.

فرزندانمان بخشنده بار بیاوریم

برای فرهنگ‌سازی و ترویج این رویه و صفت حضرت، باید از همان کودکی به فرزندان خود روحیه بخشش و جود را بیاموزیم؛ مثلا در مدرسه لوازم‌تحریر خود را به دانش‌آموزان کم‌بضاعت ببخشند یا خوراکی خود را با دیگران تقسیم کنند. این امر سبب می‌شود کودکان از همان دوران به بخشندگی عادت کنند و روحیه بخشش در بزرگ‌سالی آنها در جامعه تجلی بیابد و گره‌گشایی کند.

در ادامه حتما بخوانید جوادالائمه(ع)؛ مظهر بخشش و جوانمردی

الگوی جوانان در میدان‌داری

رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند: جوان‌ها باید میدان‌دار باشند. امام‌جواد (ع) بهترین الگو برای جوانان در میدان‌داری است؛ کافی است سخنان، مناظرات و سیره ایشان را بخوانیم و از آن الگو بگیریم. امام‌جواد (ع) به‌عنوان امام امت، نه‌تنها هدایت و راهبری جامعه را برعهده داشتند، بلکه در میدان علم و دانش هم درخشیدند و با آن سن کم و نوجوانی، دوست و دشمن را به تعجب واداشتند. ایشان باوجود جوانی، از چنان علم و درایتی برخوردار بودند که مردم از دور و نزدیک به محضرشان می‌آمدند و مشکلات علمی‌شان را مطرح کرده، پاسخ می‌گرفتند.

تأکید بر انس جوانان با علم

حضرت جوادالائمه (ع) بر انس جوانان با علم و دانش، تأکید می‌کردند و می‌فرمودند که دوستان و هم‌نشینان خود را با علم و معرفت انتخاب کنید. ایشان می‌فرمودند: «علم و دانش دو نوع است: علمی که در وجود خود انسان ریشه دارد و علمی که از دیگران می‌شنود و یاد می‌گیرد. اگر علم اکتسابی با علم فطری هماهنگ نباشد، سودی نخواهد داشت. هرکه لذت حکمت را بشناسد و طعم شیرین آن را بچشد، از پیگیری آن آرام نخواهد نشست. زیبایی واقعی در زبان (و گفتار نیک) است و کمال راستین در داشتن عقل» (کشف‌الغمه، ج۳، ص۱۹۳)

شهره به جود و سخا

یکی از ویژگی‌های برجسته امام‌جواد (ع)، جود و سخای ایشان است که به همین هم شهرت یافته‌اند. جود و سخا و بخشندگی از صفات خداوند است. انسان‌ها به‌دلیل طبع ذاتی خود، تمایلی به بخشیدن اموالشان ندارند. خساست، حرص‌ورزی و طمع از خصوصیاتی است که شیطان به انسان توصیه و تلقین می‌کند، درحالی‌که نوع‌دوستی و کمک به دیگران در فرهنگ غرب، به‌شدت ضعیف و کمرنگ است. در آموزه‌های دینی ما، کمک مؤمنانه و دستگیری از یکدیگر، ارزش و فضیلت است؛ چیزی که در دوران کرونا، ما را از همه جامعه جهانی متمایز کرد.